Het Alternatieve Model voor Persoonlijkheidsstoornissen (AMPD) vanuit het Perspectief van het Vijf-Factorenmodel
Het Alternatieve Model voor Persoonlijkheidsstoornissen (AMPD) vanuit het Perspectief van het Vijf-Factorenmodel
Embedded Files
Het DSM-5 Alternatief Model voor Persoonlijkheidsstoornissen (AMPD) betekent een verschuiving in de classificatie en diagnose van persoonlijkheidsstoornissen (PS). Het model bestaat uit twee hoofdbestanddelen: het A-criterium, dat zich richt op het niveau van persoonlijkheidsfunctioneren en het B-criterium, dat een vijffactoren model van maladaptieve (pathologische) persoonlijkheidstrekken beschrijft.
Dit artikel bespreekt het AMPD vanuit het perspectief van het Vijf-Factorenmodel (FFM) en beschrijft de relatie tussen het B-criterium en de FFM-trekken. Het artikel is gebaseerd op het gelijknamige artikel door Thomas Widiger en Gillian McCabe (2020).
Criterium A: Persoonlijkheidsfunctioneren
Criterium A: Persoonlijkheidsfunctioneren
Het A-criterium van het AMPD beschrijft de mate van persoonlijkheidsfunctioneren, met specifieke aandacht voor tekorten in zelfbeeld, zelfsturing en interpersoonlijke relaties. Dit aspect richt zich op de kern van persoonlijkheidsstoornissen, namelijk: de verstoringen in het mentaal functioneren van de persoonlijkheid.
Criterium B: Persoonlijkheidstrekken
Criterium B: Persoonlijkheidstrekken
Het B-criterium van het AMPD omvat vijf domeinen van maladaptieve, pathologische persoonlijkheidstrekken: negatieve affectiviteit, afstandelijkheid, psychoticisme, antagonisme en ongeremdheid. Deze domeinen worden beschouwd als maladaptieve varianten van de vijf domeinen van het Vijf-Factorenmodel (FFM): neuroticisme, extraversie, openheid, altruïsme en consciëntieusheid.
De DSM-5 AMPD-trekken zijn overeenkomstig met het Vijf-Factorenmodel, ondanks aanvankelijke tegenstellingen, opinies en discussies binnen de academische gemeenschap. Onderzoekers zoals Krueger en Markon hebben benadrukt dat de AMPD B-criterium domeinen gezien kunnen worden als maladaptieve extremen van de FFM-domeinen, wat hedendaags een geaccepteerde visie is binnen de wetenschappelijke literatuur.
Negatieve Affectiiteit
Negatieve Affectiiteit
Negatieve affectiviteit binnen het AMPD correspondeert met neuroticisme in het FFM, gekenmerkt door emotionele instabiliteit en een verhoogde vatbaarheid (dispositie) voor negatieve emoties (angst, depressie, schuldgevoelens etc.).
Afstandelijkheid
Afstandelijkheid
Afstandelijkheid is vergelijkbaar met lage extraversie in het FFM, gekenmerkt door (sociaal) teruggetrokken gedrag en een ingeperkte affectiviteit - vooral een beperkt vermogen te genieten.
Psychoticisme
Psychoticisme
Psychoticisme omvat kenmerken zoals perceptuele aberraties en excentriek gedrag, die enigszins overeenkomen met een hoge mate van openheid in het FFM, hoewel die relatie complex is (hierover vind je meer in dit artikel: (volgt...)).
Antagonisme
Antagonisme
Antagonisme binnen het AMPD weerspiegelt lage altruïsme in het FFM, gekenmerkt door vijandigheid, manipulatief gedrag en gebrek aan empathie.
Ongeremdheid
Ongeremdheid
Ongeremdheid komt overeen met lage consciëntieusheid in het FFM, gekenmerkt door impulsiviteit en gebrek aan zelfdiscipline.
Conclusie
Conclusie
Hoewel de meeste AMPD-domeinen goed overeenkomen met de FFM-domeinen, is de relatie tussen psychoticisme en openheid controversieel. Onderzoek toont aan dat de sterkte van deze relatie afhankelijk is van hoe beide constructen worden gedefinieerd en beoordeeld. Sommige studies rapporteren een zwakke relatie, terwijl andere, die alternatieve maatstaven voor openheid gebruiken sterkere correlaties vinden.
Het AMPD is hoe dan ook een belangrijke vooruitgang in de richting van een dimensionele benadering van persoonlijkheidsstoornissen, waarbij het B-criterium maladaptieve varianten van FFM-trekken definieert.
Het AMPD biedt een waardevol kader voor de diagnostiek en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen. Deze benadering bevordert een gedetailleerder en klinisch meer bruikbaar begrip van de persoonlijkheid van patiënten, wat essentieel is voor effectieve therapieplanning en patiënt-therapeut communicatie.
Ook interessant
Ook interessant
Artikel: historische context, ontwikkeling van het AMPD (volgt)
Artikel: AMPD A-Criterium
Artikel: AMPD C-G Criteria (volgt)
Artikel: Review van AMPD (volgt)
Artikel: AMPD A-Criterium en structurele diagnostiek (volgt)
up | diensten
up | diensten
Ontdek de nieuwste inzichten in psychodiagnostiek door samengevatte artikelen.
Ik maak wetenschappelijke kennis uit vooraanstaande tijdschriften toegankelijk en begrijpelijk. Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in psychodiagnostiek, volledig gratis en eenvoudig te consumeren.
Versterk je vaardigheden door gespecialiseerde supervisie diagnostiek.
Perfect voor psychologen in opleiding tot gz-psycholoog en voor iedereen die zijn BAPD of vLOGO wil behalen. Mijn supervisie diagnostiek biedt de begeleiding die je nodig hebt om goede diagnostiek te kunnen verrichten.
Heb je vragen of opmerkingen?
Heb je vragen of opmerkingen?
Heb je een fout ontdekt op deze pagina, of heb je aanvullingen en/of aanbevelingen voor deze of latere artikelen? Neem dan vooral contact op via info@uppsi.nl. Jouw feedback wordt zeer op prijs gesteld!
Page updated
Report abuse